ชาวเชียงรายนัดรวมพลัง จี้สถานทูตจีน-เมียนมา แก้ปัญหาสารหนู ปลาน้ำกก-น้ำโขง ผิวเป็นตุ่มเพียบ

ปลาแม่น้ำกก ผิวเป็นตุ่มเพียบ ชาวเชียงรายนัดรวมพลัง จี้สถานทูตจีน-เมียนมา แก้ปัญหาสารหนูเกินมาตรฐาน รัฐบาลไร้มาตรการแก้ไข

วันที่ 19 พ.ค.2568 ที่หอศิลป์ร่วมสมัยเมืองเชียงราย ขัวศิลปะ ต.บ้านดู่ อ.เมืองเชียงราย จ.เชียงราย เครือข่ายภาคประชาชนจากหลายองค์กรในจังหวัดเชียงรายและเชียงใหม่ อาทิ มูลนิธิพัฒนาชุมชนและเขตภูเขา, มูลนิธิกระจกเงา, สมาคมแม่น้ำเพื่อชีวิต, กลุ่มรักษ์เชียงของ, นักวิชาการจากมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง รวมถึงนักธุรกิจและผู้นำชุมชน ได้ร่วมประชุมหารือเพื่อแสดงจุดยืนและกำหนดแนวทางแก้ไขปัญหาสารหนูปนเปื้อนในแหล่งน้ำสายสำคัญในพื้นที่

จากรายงานของกรมควบคุมมลพิษพบว่าในแม่น้ำกก แม่น้ำสาย แม่น้ำรวก และบางส่วนของแม่น้ำโขง มีค่าสารหนูเกินมาตรฐานต่อเนื่อง โดยเฉพาะจุดบริเวณบ้านแกงคุ้ม ซึ่งตรวจพบค่าสารหนูสูงสุดถึง 0.037 มิลลิกรัมต่อลิตร ข้อมูลล่าสุดยังชี้ว่าต้นน้ำในเขตเมืองสาดและเมืองยอน รัฐฉาน ประเทศเมียนมา มีการทำเหมืองแร่ทองคำและเหมืองแร่แรร์เอิร์ธ ซึ่งอาจเป็นต้นตอของการปนเปื้อนสารพิษลงสู่แม่น้ำที่ไหลเข้าประเทศไทย

เครือข่ายประชาชนจึงมีมติร่วมกันจัดกิจกรรมแสดงพลังในวันที่ 5 มิถุนายน 2568 ซึ่งตรงกับวันสิ่งแวดล้อมโลก ที่บริเวณลานหน้าศาลากลางจังหวัดเชียงราย ติดกับแม่น้ำกก เพื่อยื่นข้อเรียกร้องไปยังสถานเอกอัครราชทูตจีนและเมียนมาประจำประเทศไทย พร้อมกิจกรรมสัญลักษณ์ เช่น การถือป้ายรณรงค์ การเสวนา การผูกริบบิ้น และการสืบชะตาน้ำกกตามประเพณีของกลุ่มชาติพันธุ์ในพื้นที่

นางสาวเพียรพร ดีเทศน์ เลขาธิการมูลนิธิพัฒนาชุมชนและเขตภูเขา เปิดเผยว่า การปนเปื้อนสารหนูในแม่น้ำกกนับว่าเป็นระดับที่รุนแรงที่สุดที่เคยพบ และยังไม่มีมาตรการจากภาครัฐที่ชัดเจนหรือเร่งด่วนในการแก้ไข โดยมาตรการเบื้องต้นอาจต้องรอจนถึงต้นปีงบประมาณใหม่ในวันที่ 1 ตุลาคม 2568

ด้าน ดร.สืบสกุล กิจนุกร จากมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง ระบุว่า แม่น้ำกกเป็นแหล่งน้ำสำคัญของประชาชนกว่า 1.2 ล้านคน และใช้ในการเกษตรบนพื้นที่กว่า 80,000 ไร่ การปนเปื้อนสารพิษในน้ำจึงส่งผลกระทบในวงกว้าง ขณะที่การดำเนินงานของภาครัฐยังล่าช้า

ครูแดง นางเตือนใจ ดีเทศน์ หนึ่งในผู้ได้รับรางวัลสิ่งแวดล้อมระดับโลกจากมูลนิธิโกลด์แมน กล่าวว่า จะประสานความร่วมมือกับองค์กรนานาชาติ อาทิ โครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ (UNDP), ยูนิเซฟ และ UniNet เพื่อผลักดันให้เกิดการตรวจสอบและแก้ไขปัญหานี้อย่างจริงจัง

ขณะที่นายสมเกียรติ เขื่อนเชียงสา นายกสมาคมแม่น้ำเพื่อชีวิต กล่าวว่า จะจัดพิธีสืบชะตาน้ำกกในวันกิจกรรม พร้อมเชิญชวนกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ในพื้นที่ เช่น ลาหู่ และปกาเกอะญอ เข้าร่วมเพื่อแสดงความเคารพต่อแม่น้ำที่หล่อเลี้ยงชีวิตคนในพื้นที่มาช้านาน

ด้านอาจารย์นิวัฒน์ ร้อยแก้ว หรือครูตี๋ ระบุว่า จากการตรวจสอบปลาแค้ในแม่น้ำโขง พบว่าปลามีอาการผิดปกติ เช่น มีตุ่มแดงทั่วลำตัว ซึ่งไม่เคยพบมาก่อน และอาจเกี่ยวข้องกับสารปนเปื้อนจากเหมืองต้นน้ำ ล่าสุดมีการส่งตัวอย่างปลาไปตรวจสอบแล้ว แต่ผลด้านอื่นๆ ยังต้องรอการยืนยันเพิ่มเติม พร้อมประกาศจะจัดกิจกรรมนำร่องที่ถนนคนเดินในเทศบาลนครเชียงรายในวันที่ 24 พฤษภาคมนี้ เพื่อเชิญชวนประชาชนร่วมแสดงพลังในวันที่ 5 มิถุนายน

กิจกรรมในครั้งนี้ถือเป็นความพยายามร่วมกันของภาคประชาชน ในการปกป้องทรัพยากรน้ำที่สำคัญของประเทศ และเรียกร้องให้ปัญหานี้กลายเป็นวาระแห่งชาติอย่างแท้จริง